İran Halıları

İran halısı

Halı diyince aklımıza ilk gelen bölgelerden biridir İran.Acem halısı olarak da bililen İran halıları, dünyada kabul gören en kıymetli halılardandır. Düğüm tarzları da Türkiye'de dokunan halılardan farklıdır. Birçok farklı yöre ve dönemlerde dokunmuş İran halıları mevcuttur.Günümüzde İran’ın ihracat gelirlerinin büyük bir kısmını halı oluşturmaktadır.Aynı zamanda İran’da geçmişi çok eski zamanlara dayanan bir halı dokuma kültürü vardır.

İran halılarının özellikleri

İran halıları ağırlıklı olaraka Kashan, Tebriz, Isfahan ve Heriz yörelerinde dokunmaktadır.İranda halılar genelde erkekler tarafından dokunmaktadır.İran düğümü denilen özel bir kilitli dokuma yöntemiyle dokunurlar.Bu dokuma yöntemi bu halıların daha uzun ömürlü ve dayanıklı olmasını sağlar.Aslında Acemler bu Türklere has dayanıklı çift düğüm yöntemini Selçuklu İmparatorluğu döneminde, Selçuklu kadınlarından öğrenmişlerdir. M.Ö. 500 yıllarında İran’da başlayan halı kültürü, 16. Yüzyılda Safeviler döneminde en parlak günlerini görmüştür.Tarihte savaş ganimetleri olarak altın gümüş gibi değerli eşyaların yanında, İran halıları da beyan edilmiştir.

Dokumada genelde yün ve ipek kullanılır.Halıların çözgüleri pamuktur.Hala üretim devam etmesine rağmen geçmişte oldukça fazla dokunmuştur.Koleksiyonumuzda yer alan İran acem halıları, vintage olarak adlandırılabilecek 1920 ile 1970 yılları arasında dokunmuş halılardır.Bu halılar İran'dan toplandıktan sonra, halıları çeşitli işlemlere tabi tutmaktayız. Halıların kondüsyon ve renklerine göre kategorize edildikten sonra, traşlama ,yıkama, güneşletme ve boyama işlemlerinin tamamı ya da bir kısmını uygulamaktayız.

İran halısı modelleri yine dokunduğu bölgeye göre değişebilmektedir.Kashan, Heriz ve Tebriz halıları genelde ortasında madalyon motifi bulunan göbekli halılardır.Ağırlıklı kırmızı ve mavi renk tonlarına sahiptir. Zagros dağlarında göçebe köylerinde dokunan Bahtiyari cinsi İran halıları bahçe desenleri ve floral motiflere sahiptir.
İran’da Acemlerin yaşadığı Tebriz şehrinde dokunan halılar Türk motifleri taşır. Yine Kirman bölgesi halıları çok sık dokunmuş ve sıradışı çiçek motiflerine sahiptir.Bu bölgedeki göçebe Afşarlar ise geometrik desenli halılar dokumuştur.
İranda dokunan halılarda komşu coğrafyanın etkilerini görmek mümkündür.Afganistan sınır köylerinde hayat ağacı motifli Beluç (Baluş) halıları dokunmuştur.Yine Bijar halıları kürt köylerinde geleneksel Türk düğümüyle yapılmıştır.Kaşkay göçebeleri ise desensiz düz Gabbeh halılarıyla bilinmektedir.

Antik ya da yarı antik bir halının İran halısı olup olmadığı dokumadaki düğüm şekline bakarak anlaşılabilir.Halının yaşı, dokunduğu bölge ve malzemesi ancak işin ehli bir halı eksperi tarafından anlaşılabilir.

Koleksiyonuzmuda yer alan, İran halılarının ebatları diğer halılara kıyasla büyüktür.Genelde 3x4 metre ölçülerindedir. 12 metrekare halı zor bulunan bir ebat olduğu için, özellikle büyük salonlar için İran el dokuma halıları tercih edilebilmektedir.Bunun yanında, nadir de olsa 8 metrekare ve 9 metrekare bulunabilmektedir.

İran halıları dokuma sanatının zirvesi olup, İran halısı fiyatları diğer el halılarına kıyasla yüksektir.Bu halılar uzun yıllar boyunca yatırım aracı olarak da görülmüştür.Özellikle yüz yaşını dolduran ve dokunduğu dönemi yansıtan İran halıları Antik olarak kabul edilir ve oldukça pahalıdır. Halının dokunduğu şehir ve iplik kalitesi iran halısı fiyatlarını belirleyen ana unsurlarlardır.

Koleksiyonumuzda bulunan İran halısı modellerini yukarıda görebilirsiniz.

İran Halısı Dekorasyon Örnekleri